Korona Virüsünün Türkiye’deki Sektörlere Etki ve Analizi

Korona virüsünün türkiyedeki sektörlere etkileri üzerine konuşalım mı?

Tüm dünyada etkisi hissedilen ve Türkiye’deki yaşamı da durma noktası getiren koronavirüs salgını iş dünyasını da etkiliyor.

“Küresel Corona Salgını’nın Türkiye’de Farklı Kategorilere Etkileri” adlı çalışmaya göz atacağız birlikte.

Çalışma internet trafik verileri, sosyal medya etkileşimleri, arama motoru sonuçları ve sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerden beslenilerek gerçekleştirildi.

Çalışmada 37 iş alanı incelendi.

 

EN YÜKSEK POZİTİF ETKİLENEN KATEGORİLER  

(YÜZDE 50’DEN FAZLA ETKİLEŞİM ARTIŞI GÖSTEREN İŞ ALANLARI)

•          Uzaktan eğitim ve çalışma: Skype, Zoom ve EBA gibi video konferans ve uzaktan eğitim sistemlerini içeriyor. Tüm kategoriler arasında en yüksek performans gösteren bu kategori, yaklaşık 15 katlık büyümeyle diğer kategorilerden ayrışıyor. Bu kategoride en hızlı gelişimi MEB’in uzaktan eğitim sistemi olan EBA gösteriyor. Kategorideki artışların 3. haftada yavaşlayıp devam edeceği düşünülüyor.

•          Ulusal market zincirleri: Salgın döneminde evde yaşamın gereksinimi olarak uzaktan yapılan gıda alışverişleri hızlı şekilde arttı. Ulusal marketler, yaptıkları dijitalleşme yatırımları, kuvvetli lojistik ve eve dağıtım altyapıları ve e-ticaret deneyimleri ile 2 kata yakın etkileşim artışı ile indirim marketlerden çok daha yüksek performans artışı gösterdiği gözlemleniyor.

•          Hobi: Evde daha fazla vakit geçirmeyi planlayan tüketicilerin özellikle örgü ve el işi gibi hobi sitelerine yüksek ilgi gösteriyor.

 

YÜKSEK POZİTİF ETKİLENEN KATEGORİLER ( korona virüsünün türkiyedeki sektörlere Etki ve Analizi )

(YÜZDE 30-50 DAHA FAZLA ETKİLEŞİM ARTIŞI GÖSTEREN İŞ ALANLARI)

•          İnternet TV: Virüs etkilerinin yükselmesi ile birlikte Netflix, BluTV gibi yeni nesil internet televizyon platformlarında tüketicilerin yüzde 50 daha fazla ilgilendikleri gözlemleniyor. Bu trendin gelecek birkaç ayda da devam edeceği düşünülüyor. Bu platformlar yaptıkları agresif kampanyalar ve yeni içeriklerle artan talebi elde tutmayı başarıyor.

•          Kıyafet-Ayakkabı: Salgının gündem olmaya başladığı ikinci hafta düşüş yaşayan bu kategori, agresif indirim kampanyalarıyla son iki haftada yükselen bir trend gösteriyor. Sosyal etkileşimin sınırlandığı bu dönemde bu artışın geçici olduğu düşünülüyor. Her ne kadar salgın döneminde e-ticaret artsa da bu kategoride satışların ağırlıklı olarak mağaza üzerinden yapılması nedeniyle salgın sürecinde toplam değişim negatif olacaktır. E-ticarete uyum sağlamış firmalarınsa daha az etkilendiği düşünülüyor.

•          Medya: Salgın dönemindeki belirsizlik ve haber alma ihtiyacında yazılı ve görsel geleneksel medya kanallarının performans artışı sosyal medyaya göre daha yüksek bir ivmede seyrediyor. TV kanallarının etkileşim artışıysa gazetelerden daha yüksek düzeyde.

•          Evcil hayvan: Evcil hayvan malzemeleri (mama, yem, kum, oyuncak gibi ürünler) satan sitelerinde satışlarında artış gözlemlendi. Evde evcil hayvanlarıyla daha fazla vakit geçirecek tüketiciler ev arkadaşlarının da gıda ve ihtiyaçları için daha fazla harcama yaptıklarını ama bu dönemde sahiplendirme ve canlı hayvan satışı etkileşimlerinin azaldığı gözlemleniyor. Bu da kimse elindeki evcil hayvanını kimseyle paylaşmak istemediğini gösteriyor sanırım =)

•          Oyun: Evde daha fazla evde vakit geçiren tüketicilerin oyuna yönelmeleriyle birlikte yerli, ücretsiz ve online oyunların hızla yükseldiğini görmekteyiz. Mobil oyunlarda ise özellikle daha genç kitleye hitap eden (PUBG ve Brawl Stars gibi) oyunların pozitif ayrıştığını gözlemliyoruz. Konsol oyunu satan siteler ise negatif performans göstermiştir.

 

POZİTİF ETKİLENEN KATEGORİLER

(YÜZDE 10-30 ARASI ETKİLEŞİM ARTIŞI GÖSTEREN İŞ ALANLARI):

•          Kişisel bakım ve kozmetik: Bu kategori virüsle birlikte bir gerileme yaşadı. Ancak kapanan şubelerin artması sebebiyle maliyetlerin düşmesi, markaları eticarete itti ve çok daha uygun kampanyalar geliştirdiler. Dolayısıyla bu durum satışların artışını da sağlamış görünüyor demek yanlış olmaz. Tabi artışın en önemli sebeplerinden birisi de kişisel hijyeni korumak adına internet üzerinden bakım ürünlerine olan talebin artışı diyebiliriz.

•          Kitap: Virüsle birlikte evde geçirilen zamanın artmasıyla bu kategori artış trendine girdi. Artış hızının azalarak devam edeceği tahmin ediliyor.

•          İndirim marketleri: Son yıllarda ulusal zincirlere karşı agresif mağazalaşma atağıyla hızlı büyüme sürecine giren indirim marketleri, salgın döneminde talebin hızlıca dijital kanala kaymasına hazırlıksız yakalandı. Ancak e ticaret satışlarına hazır olan marketler paçayı kurtarmak için kolları sıvamış görünüyor.

•          Benzin: Bildiğiniz gibi küresel anlamda bir petrol krizi patlak verdi. Fiyatlar düştü. Dolayısıyla ciddi bir talep ortaya çıktı. Satışlar bir anda arttı ancak virüs sebebiyle sosyal izolasyon sağlanınca tüketim azaldı. Benzinin bu hızı fiyatların düşmesinden kaynaklıydı. Dolayısıyla azalarak eski tüketim miktarına döneceği öngörülüyor.

 

DÜŞÜK ORANDA POZİTİF ETKİLENEN KATEGORİLER

(YÜZDE 0-10’A KADAR ETKİLEŞİM ARTIŞI GÖSTEREN İŞ ALANLARI)

•          Ev gereçleri/Yapı malzemeleri: Tüketicilerin evlerinde yaptıkları tadilat ve yenilemelerde mobilyadan daha küçük çaplı harcamalara kaydırdıkları; evde geçirilen zamanın artmasıyla da dekoratif objelere yöneldikleri ve bu nedenle mobilyanın aksine bu kategorinin pozitif ayrıştığı düşünülüyor. Salgının uzaması durumunda bu trend negatife dönecektir.

•          Sosyal medya: Radyo, gazete ve televizyonlara nazaran 3 kattan daha fazla etkileşime sahip sosyal medyanın, salgın dönemindeki performans artışı sınırlı oldu. Genç nufusu ile sosyal medya penetrasyonu zaten yüksek olan Türkiye’de salgın döneminde etkileşiminde büyük bir artış olmadı. Platformlar arasında farklılıklar olmakla beraber Twitter en pozitif ayrışan platform olarak öne çıkıyor.

•          Elektronik: Virüsün başlangıcında ciddi bir düşüş yaşadı. Ancak sonra yavaş yavaş toparladı. Sebeplerinin ise; İndirim kampanyaları, evlilik sezonu alışverişleri ve kur artışı öncesi alışverişlerin son haftalardaki artışta etkisi olduğu düşünülüyor. Eğer virüsün etkisi artarsa bu alandaki satışların çok daha gerileyeceği düşünülüyor.

 

EN DÜŞÜK ORANDA NEGATİF ETKİLENEN KATEGORİ

(YÜZDE 0-10 ARASI ETKİLEŞİM KAYBI YAŞAYAN KATEGORİLER)

•          Bankacılık: Bu kategoride bazı bankalar hala iyi durumda iken bazılarının sosyal izolasyon sebebiyle ortaya çıkan ticari yavaşlama sebebiyle negatif bir gerileme olduğu  görülüyor.

•          Eğitim kurumları: Virüsle birlikte bu alanda da bir gerileme var. Özel ve kamuda tüm seviyelerde uzaktan eğitimin yaygınlaşması ile eğitim kurumlarının trendi kuvvetli bir şekilde pozitife çevireceği tahmin ediliyor. Çünkü özel eğitim kurumlarının bunun içinde üniversiteler kolejler kurslar vs. hızlıca dijitalleşerek uzaktan eğitime ayak uyak uyduracağını düşünüyorum. Tabi bu durum onlar için biraz maliyetli olacaktır.

•          Kargo: krizin etkisi ile bazı markalar kendi lojistik sistemlerini seferber etti. Dolayısıyla kargo firmalarının büyüme hızı beklenenin altında kaldı. Tabi internet üzerinden satışın artmasıyla kargo şirketlerini ayakta tutmaya devam ediyor. Zaten grafikte de görüldüğü üzere toparlanma hızına sahip bir alan kargo sektörü.

NEGATİF ETKİLENEN KATEGORİLER

(YÜZDE 10-20 ETKİLEŞİM KAYBI YAŞAYAN İŞ ALANLARI)

•          Pazaryerleri: Pazaryerleri arasında etkileşimleri farklılıkları olmakla beraber bu siteler öne çıktıkları alt kategorilerin performansından etkilendi. Uzun dönemli harcama kalemleri (ev ve araba gibi) ve dayanıklı tüketim ürünleri gibi kalemlerde öne çıkan pazaryerleri daha negatif performans gösterirken; daha hızlı tüketim ürünlerinin (giyim, ayakkabı ve günlük ev harcamaları) öne çıktı ve kendine ait dağıtım hizmetleri olan pazaryerleri ise daha az etkilendi.

•          Kamu: Sosyal ve ticari hayatın yavaşlaması, belli kamu hizmetlerinin azaltılması ile başta e-Devlet olmak üzere kamu hizmet platformlarının etkileşimleri azaldı. Sağlık ve Eğitim Bakanlıkları diğer kurumlardan pozitif ayrıştı.

•          Mobilya: Artan risk algısıyla dayanıklı tüketim ürün kategorilerinden beklendiği üzere bu kategoride etkileşim değişimi negatif oldu. Ev içi kurulum ihtiyacının artan hijyen endişeleri olduğu bir dönemde tüketicileri etkilemiş olabileceği tahmin ediliyor. Salgının uzun bir süre devam etmesi durumunda bu gerileme devam edecek.

•          Spor alışveriş: Tüketiciler günlük kıyafet ve ayakkabı harcamaları son haftalarda artmasına karşın spor alışverişleri artmadı. Tüketicilerin evdeki vakitlerini daha çok spor dışı harcamalara yönlendirdikleri gözlemleniyor.

 

YÜKSEK NEGATİF ETKİLENEN KATEGORİLER

(YÜZDE 30-50 ARASINDA ETKİLEŞİM KAYBI YAŞAYAN İŞ ALANLARI)

•          Emlak: Ev, işyeri, arsa kiralama ve satış yapılan sitelerde virüsle başlayan gerileme hala devam ediyor. Tüketicilerin risk algısının artmasıyla birlikte uzun dönemli bir yatırım olan emlak kategorisinde hareketliliğin daha da azalması bekleniyor. İlerleyen dönemde de bu negatif durumun devam edeceği öngörülüyor.

•          Otomobil: Benzer nedenlerle emlak kategorisine paralel olarak otomobil satış sitelerinin de etkileşimleri aynı haftalarda emlak kategorisinden daha fazla oranda azaldı. Düşüş trendinin devam edeceği düşünülüyor.

•          Yemek sipariş: Profesyonel yaşamın ve ofis yaşantısının evde çalışmayla birlikte azalışı ve tasarruf ihtiyacı bu kategoriyi negatif etkiledi. Sadece yemek sipariş platformları değil ulusal fast-food restoran zincirlerinin de etkileşimleri bu dönemde azaldı. Sipariş sitelerinin aksine yemek tarif sitelerinin etkileşimlerinde yüksek artış gözlemleniyor. Evde çalışan profesyonellerin hijyen kaygıları sebebiyle ve vakitlerini değerlendirmek amacıyla evde yemek yapmayı tercih ettikleri düşünülüyor.

•          Havayolu: Mart ayının başında hafif bir şekilde başlayan ve ilerleyen dönemlerde dalgalanan negatif trend, Mart ayı sonu itibarıyla sert bir şekilde kalıcı oldu. Havayolu bilet karşılaştırma platformlarının ve havayolu şirketlerinin etkileşimleri eğitime ara verilmesinden itibaren sert bir şekilde düştü. Mevcut seyahat kısıtlamaları ile beraber bu trendin devam edeceği tahmin ediliyor.

•          Kariyer: İş ve eleman arama platformlarındaki etkileşimleri Mart ayı başı itibarıyla azalmaya başladı ve son iki haftada sert bir şekilde düşüş gösterdi. Ticaret hayatının etkilenmesi nedeniyle başlayan bu negatif trendin devam edeceği düşünülüyor.

•          Diğer kurumsal hizmetler: Vergi, ihale, sigortacılık gibi alanlar incelendiğinde bu kategoride de sert bir negatif bir trend gözlemleniyor. Alt kategoriler incelendiğinde; e-ticaret danışmanlığı/hizmetleri ve dijital ödeme sistemleri gibi hizmetleri sunan firmaların negatif etkilenen kurumlardan ayrıştığı görülüyor. Gerileyen şirketlerin fiziki ticaretten e ticarete geçişlerinin tamamlanması ile bu alan eski haline yavaş yavaş da olsa tekrar dönecektir. Zaman alacak.

 

EN YÜKSEK NEGATİF ETKİLENEN KATEGORİLER

(YÜZDE 50’DEN FAZLA ETKİLEŞİM KAYBI YAŞAYAN İŞ ALANLARI )

•          Sağlık: Salgının yayılmasına paralel olarak kamu randevu taleplerinde ve özel hastane etkileşimlerinde istikrarlı bir azalma oldu. Özel sektördeki negatif kayıpların kamuya göre daha az olduğu gözlemleniyor. Bu negatif trendin yavaşlayarak devam edeceği düşünülüyor.

•          Ev hizmetleri: Ev temizliği, nakliye ve tamirat gibi hizmetleri veren platformların etkileşimleri, Mart’ın 2. haftasından sonra sert bir düşüş gösterdi. Tüketicilerin hastalık bulaşma riskini azaltmak ve tasarruf yapmak amacıyla ihtiyaçlarını öteledikleri tahmin ediliyor. Negatif trendin salgın döneminde devam edeceği öngörülüyor.

•          Spor medyası: Türkiye ve Avrupa Liglerin iptal edilmesinin ardından spor medyası diğer medya kategorilerine kıyasla negatif ayrıştı. Bu kategorideki firmaların farklı bir içerik yaklaşımı geliştirmedikçe negatif trendin devam edeceği öngörülüyor.

•          Oto kiralama: Havayolları gibi ticaret ve konaklamadaki negatif etki, oto kiralama kategorisini de negatif etkilendi. Sosyal ve ticari koşullar değişmedikçe trendin devam edeceği düşünülüyor.

•          Mücevher ve Takı: Lüks tüketim kategorisi olan mücevher ve takı kategorisinin etkileşimi Mart ayı başından itibaren düşüş gösterdi ve bu düşüş ay içerisinde de devam etti. Negatif trendin ilerleyen dönemde devam edeceği ve bu kategoride toparlanmanın diğer kategorilere kıyasla çok daha yavaş olacağı öngörülüyor.

•          Bahis: Spor medyasına paralel olarak bahis sitelerinde de yüksek oranda negatif ayrışma oldu. Türkiye ve Avrupa futbol liglerinin durmasıyla bahis siteleri yurt dışı ligleri ve farklı branşları öne çıkarttı. Bu faaliyetlerin ilerleyen günlerde durdurulmasıyla negatif ayrışmasının daha da artacağını düşünülüyor.

•          Diğer ulaşım: Otobüs, denizyolu ve demiryolu gibi havayolu dışındaki yolcu taşımacılığı faaliyetleri etkileşimleri dalgalı bir seyir izledi. İlk hafta negatif başlayan etkileşim trendi eğitime ara verilmesiyle ikinci hafta artış yaşadı devam eden haftalarda özellikle dördüncü haftada sert bir düşüş trendine girdi. Mobiliteyi azaltan kararların alınmaya devam etmesiyle bu kategorideki negatif etkinin daha da artacağı düşünülüyor.

•          Otel-Konaklama: Salgın nedeniyle yurt içi ve yurt dışı tatil ve konaklama faaliyetleri Mart ayı itibarıyla yavaşlamaya başladı ve ilerleyen haftalarda hızlı bir şekilde azalmaya devam etti. İlerleyen dönemde bu negatif trendin devam edeceği düşünülüyor.

•          Kültür-Sinema: Tüm incelenen kategoriler arasında açık ara en negatif ayrışan kategori sinema, konser ve tiyatro gibi kültürel topluluk faaliyetleri içeren Kültür-Sinema kategorisi oldu. Gelen koruma tedbirleri öncesinde Mart ayı başlarında başlayan sert düşüş, sonraki haftalarda devam etti ve karşılaştırılan ocak dönemindeki etkileşimin yüzde 95’ini kaybetti. Bu trendin devam edeceği düşünülüyor.

 

Kaynakça: Deloitte Danışmanlık ekibinin Marketing Türkiye için hazırladığı “Küresel Corona Salgını’nın Türkiye’de Farklı Kategorilere Etkileri” adlı çalışmasından alınmıştır.

Diğer Youtube videolarıma göz atmak ister misiniz? Tıklayın

“Mutluluk ve Başarı Anahtarı: Metanet Nedir?” konulu yazımı okumak ister misiniz? Tıklayın